De overheid is een groot orgaan dat zowel landelijk als plaatselijk actief is. Om een grote organisatie als dit draaiende te houden, zal de overheid regelmatig aankopen of investeringen moeten doen om haar doelen te realiseren. Deze aankopen doet zij bij reguliere bedrijven. Als het gaat om kleinere bedragen, dan kan dit rechtstreeks. Boven een bepaald bedrag is de overheid echter gebonden aan een bepaalde procedure. In dat geval doet de overheid een aanbesteding. Een aanbesteding verloopt in drie fasen.
3 fases van een aanbesteding
Fase 1
In de eerste fase maakt de overheid bekend dat zij een opdracht heeft. ‘De overheid’ kan in dit geval van alles zijn: een school, een gemeente, een provinciebestuur of iets op landelijk niveau. In de aanbesteding staat beschreven wat de opdracht precies is, plus een oproep voor bedrijven om offertes te sturen. Aanbestedingen kun je onder andere op internet terugvinden.
Fase 2
Geïnteresseerde bedrijven (groot of klein) kunnen zich inschrijven op de opdracht door een offerte op te stellen. Soms kan er ook een voorselectie plaatsvinden waarbij de overheid een aantal specifieke bedrijven of instanties uitnodigt om te reageren. De opdrachten zijn vaak heel verschillend. De ene keer gaat het om goederen (auto’s, koffieautomaten), de andere keer om diensten (juridisch advies, verhuizen) of werk (aanleg wegen, bouw school). Zij er voldoende reacties binnen, dan kan de overheidsinstantie gaan selecteren.
Fase 3
Dit wordt de gunningsfase genoemd. De overheid kiest het bedrijf dat het beste aan haar wensen tegemoet komt en ‘gunt’ de opdracht hieraan. Er wordt ook wel gezegd dat dit bedrijf de aanbesteding heeft gewonnen.
Aanbesteding en Social Return On Investment
Sinds 2011 neemt de overheid bij aanbestedingen als voorwaarde een Social Return On Investment op. Dit houdt in dat bedrijven een klein deel van het te ontvangen bedrag besteden aan het tewerkstellen van mensen die door omstandigheden wat verder van de arbeidsmarkt af staan. Denk aan mensen met een uitkering, ziekte of handicap of mensen die weinig opleiding genoten hebben. Het kan gaan om zowel een baan als leerwerkplek en geldt voor de duur van het project.
Doet alleen de overheid aanbestedingen?
In principe kan iedereen aanbestedingen doen. Je ziet het ook wel eens gebeuren bij grote bedrijven. Maar overheden hebben vaak grote opdrachten en zijn bovendien verplicht zich in hun uitgaven naar het publiek te verantwoorden. Met een heldere aanbestedingsprocedure is dat mogelijk.
